بررسی عوارض جانبی تجویز متوتروکسات بر پارامترهای هیستومورفومتریک بیضه در موش صحرایی بالغ

مقدمه: متوترکسات جزء داروهایی است که در شیمی درمانی تومورهای مختلف و در درمان بیماریهای التهابی کاربرد وسیعی دارد. مطالعات نشان داده اند که این دارو روی روند اسپرماتوژنز و اووژنز اثر مهاری داشته و باعث کاهش باروری و تغییرات بافتی مختلف در بیضه حیوانات آزمایشگاهی می شود. هدف از این مطالعه تعیین اثر تجویز متوترکسات بر روی تغییرات مورفومتری بافت بیضه در موش صحرایی بالغ می باشد. روش کار: در این مطالعه تجربی، 40 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار، به طور تصادفی به چهار گروه کنترل و تحت مطالعه تقسیم شدند. گروه تحت مطالعه اول و دوم به ترتیب 14 و 28 روز هر هفته یکبار، داروی متوترکسات را با دوز 1mg/kg به صورت داخل صفاقی دریافت نمودند. گروه کنترل نیز مدت 14 و 28 روز سالین نرمال را به صورت داخل صفاقی دریافت نمود. بعد از گذشت زمانهای ذکر شده، نمونه بیضه اخذ و پس از تهیه مقاطع بافتی و رنگ آمیزی هماتوکسیلین - ائوزین، از لحاظ بافت شناسی و پارامترهای هیستومورفومتری مطالعه شدند. داده ها با استفاده از آزمون آماری آنالیز واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: نتایج این مطالعه نشان داد که داروی متوترکسات دارای اثرات مخرب بر روی بافت بیضه و فرآیند اسپرماتوژنز در گروههای تحت درمان در مقایسه با گروه کنترل می باشد. بر اساس این نتایج، در روز 28 بعد از تجویز متوترکسات، قطر لوله های منی ساز و ضخامت اپی تلیوم لوله های منی ساز نسبت به گروه کنترل کاهش معنی دار (p<0.05) و ضخامت بافت بینابینی و ضخامت کپسول همبند نسبت به گروه کنترل افزایش معنی دار (p<0.05) نشان می دهد. نتیجه گیری: به نظر می رسد اثر متوترکسات در کاهش اسپرماتوژنز و تغییرات معنی دار در قطر لوله های منی ساز، ضخامت اپی تلیوم لوله های منی ساز، ضخامت بافت بینابینی و ضخامت کپسول همبند بافت بیضه موش صحرایی ممکن است از طریق کاهش تقسیم سلولی و اثرات سمی دارو باشد.